Trong số những loài cây cảnh, có lẽ Lộc Vừng là loại cây mà nhiều người
ưa nhất. Thích không chỉ ở tên gọi gợi nhớ chuyện “Vừng ơi mở cửa…” mà
còn quý bởi chúng thuộc một trong bốn cây cảnh quý
“sanh, sung, tùng, lộc” mà nghệ nhân ca tụng. Lộc vừng - có thân và gốc
đẹp, hoa có hương thơm, được người ta ưa thích. Lộc
vừng - tên khoa học là Barringtoria acutangula Gaertn , nằm trong bộ tam
đa sinh vật cảnh: cây vạn tuế ứng với thọ, cây lộc vừng ứng với lộc và
sung mang nghĩa sung túc, phúc lành. Loại cây lâu niên, tuổi thọ hàng
trăm năm; lộc tía, hoa đỏ thõng dài. Chúng mọc nhiều ở thượng nguồn vùng
sông Hương, sông Mã, sông Cả và ven bờ sông nước.
Chúng tôi là đơn vị chuyên cung cấp, bán cây lộc vừng các loại để làmcây công trình trồng cho biệt thự, sân vườn, khu công nghiệp, khu đô thị. Các cây lộc
vừng kích cỡ nhỏ có đường kính gốc từ 4 cm đến 10 cm, các cây lộc vừng
nhỡ có đường kính từ 10 cm đến 20 cm, thích hợp trồng khu biệt thự, nhà
vườn, khu đô thị. Các cây lộc vừng có kích cỡ lớn hơn có đường kính gốc
từ 20 cm trở lên, thường chia theo các loại quy cách: 20 - 25 cm, 25 -
30 cm, 30 -35 cm, 35 - 40 cm. Các quy cách này thích hợp trồng khu đô
thị, khu biệt thự sân vườn, nhà hàng, khách sạn, các dự án trồng cây
xanh cảnh quan cần trồng để có cây phủ xanh ngay. Đặc biệt các khu biệt
thự hoặc công trình cần có dáng dấp cổ kính, uy nghi, hoặc cây tạo điểm
nhấn, các cây lộc vừng trồng ở đây có đường kính từ 40 cm trở lên.
ể cây Lộc Vừng sinh trưởng và phát triển tốt, có mùa hoa nhiều, kéo dài
tươi lâu, đẹp bền thì người chơi cây lộc vừng cần tuân thủ chặt chẽ một số biện
pháp kỹ thuật về chọn cành giống, trồng ven bờ, tránh bóng râm che kín, không
bón thúc cây bằng phân hóa học, nhất là phân đạm (kể cả nitơrat NO3-,
sunphat…). Nếu trồng cây Lộc Vừng trong bồn, trong chậu nên bón bằng hỗn hợp NPK hữu cơ vi
sinh dùng cho hoa cảnh với hàm lượng N nhỏ hơn 10%, trộn lẫn với bột xỉ than, rắc
trên mặt cho ngấm tự nhiên. Thông thường cây Lộc Vừng mỗi năm cho hoa 2 vụ, vào các tháng 6 - 7 và tháng 10 - 11 âm lịch. Cây Lộc Vừng rất ưa nước
nên dễ chăm sóc, có thể bắt lộc vừng nở hoa theo ý.
Hiện ở Hồ Gươm - Hà Nội có 2 cây Lộc Vừng hoa màu đỏ rực, nở từng dẫy dài rũ xuống mặt hồ. Ai thấy nó rồi vẫn nhớ mỗi lúc
đi xa. Không ít danh họa, nhà nhiếp ảnh tìm tới đây để sáng tác những tác phẩm
tuyệt vời, góp vào tinh thần nhớ mãi mùa thu Hà Nội. Được biết, ngoài Hà Nội ra
còn có những địa danh nổi tiếng về cây lộc vừng mà ai cũng nên biết như: làng lộc
vừng Siêu Quần gần 500 tuổi, cách thành phố Huế chừng 40 km về phía Bắc, thuộc
xã Phong Bình, Phong Điền, Thừa Thiên - Huế được bao bọc bởi rừng lộc vừng cổ
thụ. Trên con đê làng với hàng nghìn cây Lộc Vừng xanh mướt chạy dài dọc theo
cánh đồng. Đến nay cây lộc vừng vẫn phát triển tốt với diện tích gần 20 ha.
Cây Lộc Vừng hiện được dùng làm cây cảnh giá trị cao. Giá cả thì vô chừng tùy sở thích người mua và sự ra giá của
người bán, có thể lên tới trăm triệu một cây cảnh đẹp là chuyện bình thường mà
dân thích chơi cây cảnh, những đại gia đang làm ăn phát đạt sẵn sàng đem về trồng.
Mỗi dịp hè về, những người yêu bonsai bắt đầu chờ đợi mùa
hoa Lộc Vừng. Đây là loài cây quý, theo phong thủy lộc vừng được coi là loại
cây mang đến tài lộc,theo cha ông xưa thì Lộc ứng với Tài lộc - Vừng ngụ ý là
nhỏ nhặt nhưng nhiều, thêm hoa của cây màu đỏ và rất đẹp mang lại ý nghĩa là sự
thịnh vượng, chính vì những lẽ đó mà Lộc Vừng được các nghệ nhân yêu cây xanh
bonsai trồng rất nhiều. Trồng cây hoa lộc vừng không khó nhưng chăm sóc để cây
sống, phát triển bền lâu và ra hoa được trong ang chậu…lại là việc không dễ
chút nào. Hôm nay chúng tôi sẽ hướng dẫn các bạn kỹ thuật trồng và chăm sóc cây
cảnh bonsai Lộc Vừng đẹp như ý.
Đa số các mọi người không am hiểu sâu về trồng cây cảnh
bonsai Lộc Vừng đều cho rằng, lộc vừng là loài cây ưa nước có thể trồng ngoài
bờ ao, nơi đầm lầy, chúng vẫn có thể ra hoa và phát triển tốt. Do đó khi trồng
vào các bể, ang, chậu nhiều người thường không để cho cây có chỗ thoát nước làm
cho cây dễ bị chết. Hoặc trồng các cây cảnh bonsai Lộc Vừng lâu năm trong các
ang, bể, chậu, tuy có để chỗ thoát nước nhưng vì tưới nhiều nước và bị ngập
nước vào mùa mưa, cây bắt đầu héo úa, nếu không biết cách cứu chữa kip thời thì
cây cũng chết.
Đất trồng cây cảnh bonsai Lộc Vừng
Đất trồng lộc vừng tốt nhất là đất mầu trộn thêm trấu, xỉ
than lò gạch đập nhỏ và ít phân chuồng hoai mục. Trồng xong tưới nước để giữ độ
ẩm vừa phải cho cây ra rễ mới. Khi bộ rễ ở dưới đã khỏe, ta tưới nước thỏa mái
cho cây phát triển nhưng không được để úng nước.
Cách chăm sóc cây cảnh bonsai Lộc Vừng
Tương tự giống như chăm sóc các cây cảnh khác, chỉ cần đặt
bồn ở nơi thoáng đãng để cây phát triển đều ở cả 4 phía. Hàng ngày chú ý tưới
nước giữ độ ẩm tối đa cho cây Lộc Vừng. Thường xuyên quan sát diệt trừ sâu bọ bằng cách
dùng kẹp hoặc phun thuốc. Hàng tháng nên đều đặn tưới nước phân bổ sung cho
cây, hai hoặc ba năm nên tiến hành thay đất mới và trồng lại cây một lần để đảm
bảo cho cây Lộc Vừng luôn đủ chất dinh dưỡng phát triển và ra hoa đúng mùa.
- Nhân giống Lộc Vừng bằng cả 2 con đường:
- Hữu tính từ hạt đã "chín cây" và
vô tính bằng chiết vào mùa nóng ẩm (cây phát nhựa) hoặc giâm vào mùa hanh lạnh
(thu mủ) khi lá rụng, chồi ẩn chưa hoạt động, đến đầu xuân tới mới được ra ngôi
vào dịp tết trồng cây. Song chiết cành "chắc ăn hơn", nhất là vào
thời vụ tháng 5 – 6 dương lịch hàng năm khi lộc xuân đã chuyển sang cành
"bánh tẻ".
- Nên chọn những cành lộ sáng ở giữa thân
(có tuổi sinh lý trung bình) vỏ dầy, dồi dào nhựa sống, sức đề kháng cao với
sâu bệnh và bất lợi ngoại cảnh.
Các bước tiến hành chiết ành Lộc Vừng:
+ Khoanh bóc vỏ cành Lộc Vừng (có
độ dài vỏ gấp 1,5 – 1,8 lần đường kính của cành để tránh "dẫn thủy – liền
sẹo" khó phát rễ trong bầu đất),
+ Cạo sạch tơ tại điểm khoanh vỏ cành Lộc Vừng (là
mô phân sinh – tượng tầng) rồi để ráo nhựa sau 7 – 10 ngày sẽ hình thành mô
"sẹo" kích thích tái sinh rễ mới.
+ Bó bầu tại điểm khoanh cắt cành lộc vừng bằng đất
bùn ao đã khuấy kỹ nhào trộn nhuyễn với rơm, trấu, rễ bèo tây đủ ẩm và không bị
rời rạc khi ấp vào nơi chiết.
+ Bọc bầu đất tại điểm chiết cành lộc vừng bằng giấy
nilon trong và dai để dễ kiểm tra và không mất nước ở bầu đất.
Chú ý: Buộc chặt dưới, nới lỏng trên giúp giữ nước và thông
khí, đồng thời tích đọng sương đem hoặc nước bổ sung kích thích rễ mới phát
sinh, nuôi dưỡng cành lộc vừng dễ dàng.
- Nếu cành la tán
lá nặng cần néo phía trên bầu với thân (hoặc cành lớn gần đó) tránh gẫy gục cành Lộc Vừng chiết.
Sau 2-3 tháng thấy rễ sơ cấp (rễ lớn) lan ra ngoại vi cần dỡ bọc, bó lần thứ
hai cho chắc chắn, kích thích rễ thứ cấp phát ra từ rễ sơ cấp, mang lông hút đủ
khả năng nuôi cành chiết tự lập ta cắt cành Lộc Vừng (dưới gốc bầu 3 – 5cm), hạ thổ.
- Tỉa cành Lộc Vừng: Tỉa bỏ những cành
tăm, cành khuất tán để loại trừ nơi ẩn nấp của sâu bệnh (tránh tia tử ngoại
nắng trời) và dồn nhựa sống nuôi cành chủ lộ sáng. Uốn tỉa từ khi cành còn non
cho đến giai đoạn bánh tẻ (có mầu vỏ trung gian gốc, ngọn). Trước khi trổ hoa 1
– 1,5 tháng (khoảng cuối hạ, đầu thu) cần thúc bằng NPK vi sinh ngâm nước tiểu
pha loãng thành nồng độ 7 – 10% tưới 1 lần/tuần, để cây hứng sáng nhiều hơn, ắt
phun nụ dầy, hoa sai, tươi lâu, đẹp bền.
Cách tạo rễ, buông rễ cây cảnh bonsai lộc vừng
Rễ cây Lộc Vừng rất nhạy cảm với môi trường âm và ngập nước. Nếu
muốn cho ra rễ ở điểm nào của thân cây, ta có thể bó mùn, giữ ẩm hay ngâm vào
nước ngập đúng điểm đó sau 2 – 3 tháng rễ sẽ mọc ra (thường mọc đúng mặt đước
trên dưới 10 cm) tùy cây to, nhỏ và điều kiện cụ thể mà chọn biện pháp thích
hợp, khi đã có rễ ra ta nâng dần cây lên (hạ dần nước xuống) rễ Lộc Vừng sẽ theo đó mà buông
dài dần theo ý muốn.
Xử lý cho cây cảnh bonsai Lộc Vừng ra hoa rải rác trong năm
Đối với lộc vừng ta không cắt tỉa theo từng đợt như các loại
khác mà nên cắt tỉa thường xuyên, khi nào thấy cành vượt là cắt, nhằm làm cho
các cành dăm không có độ tuổi đồng đều, dẫn đến việc ra hoa cũng không đồng
loạt, mà rải ra từ mùa xuân đến mùa thu.
Khi nụ hoa Lộc Vừng mới dài ra khoảng 2 cm ta lấy móng tay (hay mũi
dao nhọn) lẩy một số nụ hoa đi, cành dăm bị lẩy nụ này sau tháng rưỡi đến 2
tháng lại ra hoa tiếp.
Thay bằng cách lẩy nụ hoa ta có thể dùng ngón tay uốn cong
những cành dăm đã ra nụ (số lượng tùy ý). Những cành này bị tổn thương nụ Lộc Vừng sẽ
teo đi vài tháng lại ra nụ tiếp.
Một số lưu ý:
* Không ép cây lộc vừng ra hoa vào tháng quá rét, hoa sẽ không nở.
Với các biện pháp trên, chúng ta sẽ cho Lộc Vừng ra hoa gần như quanh năm, đột
xuất có cây có hoa và quả ngay trong dịp tết nguyên đán.
* Khi cây Lộc Vừng chớm ra nụ nên bón thúc cho cây trong đó
tăng cường các loại phân tác dụng với hoa, quả để hoa to, bông dài và đậu quả
càng tăng vẻ đẹp của cây.
Cách khắc phục khi cây cảnh bonsai Lộc Vừng bị héo rũ khi
trồng không đúng kỹ thuật
Nếu cây Lộc Vừng mới trồng thì phải vặt bỏ toàn bộ lá cây rồi khoan
lỗ sát đáy để cho nước thoát nhanh, sau đó để 2-3 ngày bầu đất khô mới tưới nhẹ
giữ độ ẩm cho cây Lộc Vừng phát triển.
Trường hợp cây lộc vừng trồng đã lâu, bị úng thì có hai cách khắc
phục.
+ Cách 1: Vặt bỏ tất cả lá trên cành cây Lộc Vừng rồi khoan lỗ như trên, sau đó đào
bỏ đất, rễ xung quanh thành chậu độ 10 phân cho đất, phân, trấu trộn đều vào
thay phần đất, rễ mới đào bỏ ra, tưới nhẹ nước vào khi nào thấy nước chảy ra
các lỗ thoát là được.
+ Cách 2: Vặt bỏ lá rồi đánh bầu cây ra, khoan lại lỗ thoát
nước cho thông, cắt bỏ các phần rễ thối, rễ khô già, sau đó cho đất, phân mới vào
trồng lại như cách trồng Lộc Vừng đã nêu ở trên.
Qua một số kỹ thuật đáng lưu ý khi trồng Cây cảnh Bonsai Lộc Vừng mà chúng tôi giới thiệu, hy vọng các bạn sẽ có thêm một số kiến thức hữu
ích để chăm sóc tốt cây xanh nhà mình ngày càng tốt đẹp hơn, chúc các
bạn thành công!